Ostatnio cały świat obiegła informacja o zamachu terrorystycznym, dokonanym w nocy z soboty na niedzielę (12 czerwca 2016 roku), w klubie dla społeczności homoseksualnej w Orlando na Florydzie. W obliczu tej tragedii warto zastanowić się, czym jest homofobia, jakie są przyczyny jej występowania oraz jak można jej zapobiegać.
Skąd pochodzi termin homofobia? Pierwszy raz użyty został w 1969 roku, w amerykańskim tygodniku Times. W kręgach naukowych pojawił się za sprawą amerykańskiego psychologa i działacza na rzecz środowiska LG, George’a Weinberga, który użył go w 1972 roku w swojej książce pt. Society and the Healthy Homosexual. W tym okresie istniały różne definicje homofobii. W 2006 roku, Parlament Europejski zdefiniował ją jako: nieuzasadniony lęk i niechęć wobec homoseksualizmu oraz osób homoseksualnych, biseksualnych i transseksualnych, oparte na uprzedzeniach podobnie jak rasizm, ksenofobia, antysemityzm i seksizm.
Oczywisty jest fakt, iż homofobia jest zjawiskiem niewłaściwym, które należy wyeliminować ze społeczeństwa. Aby tego dokonać, należy zgłębić przyczyny tej postawy. Współcześni psychologowie nie są zgodni w tej sprawie, tak więc przedstawię najbardziej popularne teorie:
ukryty homoseksualizm – wiele osób nie jest w stanie pogodzić się z własną orientacją, więc aby nikt jej się nie domyślił, przejawiają (często nieświadomie) zachowania o nacechowaniu homofobicznym,
niewłaściwe pojmowanie męskości oraz kobiecości – wiele osób przypisuje płciom stereotypowe cechy; chcąc spełnić wykreowany przez siebie wizerunek swojej płci, wykazują się lękiem oraz jawną niechęcia wobec osób homoseksualnych,
niewiedza oraz stereotypy – badania wykazują, iż osoby będące homofobami przeważnie nie znają żadnej osoby homoseksualnej; społeczeństwo bardzo często błędnie przypisuje osobom homoseksualnym AIDS oraz myli z pedofilią,
geny – najnowsze badania wykazują zależność pomiędzy homofobią a genami; potwierdzono, iż największe ryzyko pojawienia się homofobii występuje u heteroseksualnych mężczyzn.
Należy pamiętać, że u konkretnej osoby, za pojawienie się homofobii może odpowiadać kilka z wyżej wymienionych przyczyn.
Istnieje wiele sposobów przeciwdziałania homofobii. Do najpopularniejszych należy edukowanie społeczeństwa, prowadzące do obalania stereotypów. W Polsce działa wiele zajmujących się tym organizacji, m.in. Kampania Przeciw Homofobii (powstała w 2001 roku), prowadząca różne szkolenia oraz wykłady np. dla pracowników oświaty. Dla wielu osób (szczególnie dla osób starszych) zjawisko homoseksualizmu stanowi pewnego rodzaju novum. W takim przypadku skuteczne jest stopniowe zapoznawania takich ludzi z osobami homoseksualnymi, mające na celu nawiązanie dialogu. Homofobia jest zjawiskiem niewłaściwym, jednakże należy pamiętać, iż ma podłoże lękowe – dlatego przez wielu badaczy uznawana jest za chorobę – fobię specyficzną, jak np. ablutofobia.
Homofobia niejednokrotnie prowadzi do zachowań agresywnych, czego przykładem jest przywołany na początku zamach w Orlando, motywowany homofobią zamachowcy. Ponadto, homofobia prowadzi u wielu osób homoseksualnych do obniżenia poczucia własnej wartości, a w wielu przypadkach również do depresji, która może skutkować samobójstwem (jak było w przypadku Dominika z Bieżunia).
Każdy człowiek jest wyjątkowy i zasługuje na szacunek. Różnorodność sprawia, iż otaczający nas świat jest ciekawy oraz piękny. Homofobia jest nieuzasadniona, ponieważ każdy ma prawo kochać, być kochanym oraz szczęśliwym. Osoby krytykujące homoseksualizm określają miłość dwojga ludzi tej samej płci jako nienaturalną, grzeszną etc. Co jest złego w miłości? Homofobia zaś oparta jest na nienawiści do drugiego człowieka, więc to ona zasługuje na krytykę. W tej krytyce powinniśmy jednak uwzględnić fakt, że osoby wykazujące się homofobią zazwyczaj są zagubione, a lęk który odczuwają nie jest przez nie zamierzony. Należy pamiętać, iż homofobii nie można nazwać wolnością słowa, ponieważ narusza godność drugiego człowieka. Na zakończenie swojej pracy chciałbym przywołać słowa francuskiego dyplomaty, Alexisa de Tocqueville’a: Wolność człowieka kończy się tam, gdzie zaczyna się wolność drugiego człowieka.
Arkadiusz Grunwald
Ostra Zieleń Lublin